Bệnh Lao – (Philadelphia, Pennsylvania, Tuberculosis) một căn bệnh khủng khiếp trong số các bệnh truyền nhiễm giết chết gần 2 triệu người mỗi năm ở hầu hết các nước đang phát triển. Ở những nơi không có hệ thống chăm sóc sức khỏe tốt, khó có thể phát hiện lao một cách nhanh chóng.
Gần đây tại Hiệp Hội Hóa Học Mỹ (ACS), các nhà nghiên cứu đã đưa ra một phương pháp mới đơn giản để chuẩn đoán bệnh lao, thậm chí phân biệt được những tế bào vi khuẩn lao sống chết, cho phép các bác sĩ dễ dàng theo dõi các vi khuẩn lao kháng thuốc đang hoạt động. Các nhà nghiên cứu hiên đang thử nghiệm tốc độ chuẩn đoán của phương pháp này với các bệnh nhân ở Nam Phi nơi có tỉ lệ lao lớn nhất thế giới.
Theo tổ chức y tế thế giới, gần 10 triệu người mắc bệnh lao mỗi năm. Ở các nước phát triển, chuẩn đoán lao bằng phương pháp chụp X-quang phổi và kiểm tra đờm bệnh nhân bằng phương pháp sinh học phân tử khuếch đại DNA (PCR). Ở các nước đang phát triển hạn chế về kỹ thuật, hiện đang sử dụng phương pháp kiểm tra có tên Ziehl – Neelsen (ZN) đã phát triển hơn một thế kỉ trước, đây là phương pháp nhuộm mẫu đờm dựa trên đặc điểm các thuốc nhuộm bám vào màng vi khuẩn lao kị nước. Tuy nhiên, phương pháp kiểm tra này chậm, không nhạy, không chính xác bởi nhiều loại vi khuẩn cũng có màng kị nước.
Để giải quyết vấn đề trên, các nhà nghiên cứu đã thiết kế một chuỗi đường trehalose được gắn với một loại thuốc nhuộm huỳnh quang viết tắt DMN, loại thuốc nhuộm này phát sáng màu xanh lá khi hấp thụ ánh sáng. Vi khuẩn lao được cho “ăn” đường sẽ gắn phân tử này lên màng lipid khiến vi khuẩn phát sáng màu xanh. Điều này không xảy ra với các tế bào vi khuẩn lao chết và hầu hết các vi sinh vật khác, ứng dụng này có thể nhận biết việc nhiễm vi khuẩn lao sống trong các mẫu đờm.
Các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm gần đây đã chứng minh rằng mẫu vi khuẩn lao sống phát sáng xanh lá dưới kính hiển vi huỳnh quang, trong khi các vi khuẩn thông thường như Escherichia Coli hay Staphylococcus Aureus không phát quang. Hơn nữa các tế bào vi khuẩn lao sống bắt đầu phát sáng sau khi được cho ăn đường ít nhất 5 phút và chuyển sang phát sáng màu xanh lá trong vòng 1 giờ.
Ngược lại, kiểm tra bằng phương pháp Ziehl – Neelsen mất nhiều thời gian và không nhạy với mức nhiễm lao thấp. Một phương pháp kiểm tra tiêu chuẩn khác, khi đó protein vi khuẩn lao được tiêm dưới da, bác sĩ chờ phản ứng miễn dịch để chỉ ra một người đã bị nhiễm lao có thể mất 3 ngày để cho kết quả.
Bertozzi và các đồng nghiệp của bà đã thử nghiệm trên các mẫu đờm của những người nghi ngờ mắc bệnh lao. Các xét nghiệm không chỉ nhanh chóng mà còn cho ra kết quả chính xác giống với phương pháp phân tử khuếch đại DNA.
Nguồn: Sciencemag.com
Nguyễn Thị Mỹ Duyên SBC Scientific