Melamin có danh pháp theo IUPAC là 1,3,5-triazine-2,4,6-triamine, công thức hóa học C3H6N6. Melamine là một bazơ hữu cơ ít tan trong nước,  có khả năng giải phóng N khi gặp nhiệt độ cao và được sử dụng làm chất chống cháy. Về thuật ngữ, theo tiếng Đức từ Melamin xuất phát từ hai thuật ngữ hóa học kết hợp lại đó là Melam (là một sản phẩm dẫn xuất sau khi chưng cất amoni thiocyanat) và Amin.

Melamine còn là dẫn chất của thuốc trừ sâu cyromazine và có thể được hình thành trong cơ thể động vật có vú từ cyromazine. Có nghiên cứu cho rằng melamine cũng được hình thành từ cyromazine khi cyromazine có mặt trong mô thực vật.

Melamine lần đầu tiên được tổng hợp vào năm 1934 bởi nhà khoa học người Đức, Justus von Liebig.  Calcium cyanamide (CaCN2) được chuyển thành dicyandiamide sau đó được nung nóng để tạo melamine. Ngày nay urê được sử dụng trong công nghiệp để sản xuất melamine.

 

6(NH2)2CO → C3H6N6 + 6NH3 + 3CO2

Melamine phản ứng với formal tạo ra nhựa chịu nhiệt và chất tạo bọt làm sạch. Melamine được ứng dụng trong bê-tông để làm giảm hàm lượng nước, tăng khả năng chịu lực, hạn chế xốp và tăng độ bền của bê-tông.Melamine là một trong thành phẩn của Pigment Yellow 150 trong mực in và nhựa.

Melamine có hàm lượng Nito cao nên từ những năm 50, chúng được sử dụng làm phân bón. Tuy nhiên, do phản ứng thủy phân Melamine nên tác dụng của nó đối vói cây trồng rất hạn chế. Melamine có mặt trong thuốc có gốc Asen dùng điệu trị xoắn trùng ở CHâu Phi.

Vì Melamine có hàm lượng Nitơ cao nên các nhà sản xuất gian dối cho chúng vào thực phẩm nhằm đánh lừa các phương pháp kiểm tra đạm(Kjeldahl và phương pháp Dumas). Sữa nhiễm melamine từ Trung Quốc gây sỏi thận cho trẻ em gây sốc cho người tiêu dùng trên toàn thế giới dẫn đến việc hàng loạt quốc gia ban hành lệnh cấm nhập khẩu các mặt hàng chế biến từ sữa của Trung Quốc. Tuy nhiên, việc phát hiện melamine trong hàng nhập từ Trung Quốc lại là chuyện cũ của năm 2007 khi nhiều lô bột bì và thức ăn cho chó, mèo chế biến bằng nguyên liệu nhập từ Trung Quốc gây sỏi thận cho ảnh hưởng rất nhiều thú cảnh nuôi tại nhiều nước. Sau khi thủ phạm được xác minh, Mỹ, Châu Âu, Nam Phi đã thu hồi toàn bộ số hàng nhập có nhiễm melamine này. Tai tiếng từ vụ thức ăn chó, mèo mà hàng loạt nghiên cứu được tiến hành nhằm tìm kiếm phương pháp tối ưu để xác định sự có mặt và hàm lượng của melamine trong thực phẩm và nguyên liệu chế biến cũng như triệu chứng, bệnh tích do melamine gây ra trên động vật thí nghiệm cũng như những chú chó, mèo không may mắn khi được nuôi dưỡng bằng lô hàng tháng 3 năm 2007.

Hầu hết các kết quả nghiên cứu cho thấy bệnh tích do melamine gây ra chủ yếu ở đường tiết niệu mà đặc thù là sự hiện diện của các tinh thể melamine gây sỏi thận, hư thận và thậm chí gây chết động vật. Tất cả được lặp lại trong tháng 9 năm nay nhưng với hàng vạn trẻ em. Tuy nhiên, câu chuyện không dừng lại ở đó khi phản ứng dây chuyền tiếp tục làm gia tăng ảnh hưởng kinh tế của melamine! Người tiêu dùng ngần ngại mua sữa và các sản phẩm chế biến từ sữa hay bột ngũ cốc nhập từ Trung Quốc (và có thể cả hàng nội địa) còn người sản xuất và nhà kinh doanh thì điêu đứng khi sữa làm ra không bán được hay chờ kiểm tra... Thiệt hại và bận rộn kiểu kiểu mắm tôm-dịch tả, thịt gà-H5N1, mỹ phẩm-sudan ... lại tiếp diễn.

Với tính ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực đặc biệt trong công nghiệp nên các phương pháp định tính, định lượng melamine cũng như các dẫn chất của melamine đã được sử dụng rộng rãi. Tuy vậy, việc phát triển các phương pháp dùng tìm dấu vết và định lượng melamine trong thức ăn20, trong mô của động vật 21được chú ý sau khi vụ phát hiện thức ăn nhiễm melamine nhập từ Trung Quốc (tháng 3 năm 2007). Phương pháp được dùng phổ biến hiện nay là sắc ký lỏng(liquid chromatography) và sắc ký lỏng cải biến 20, sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC), sắc ký khối phổ (mass spectrometry, MS), HPLC kết hợp với MS (HPLC-MS/MS)22. Phương pháp dựa trên nguyên lý phản ứng miến dịch kết hợp enzyme (EIA) cũng được ứng dụng để tìm melamine trong thức ăn 23. Cục quản lý Dược phẩm và thực phẩm (Mỹ) sử dụng kỹ thuật sắc ký khối phổ khí ion hóa điện tử (gas chromatography-electron ionization-mass spectrometry) để tìm melamine trong thực phẩm. 

Nguồn VOER